Manastir Mesić

U jugoistočnom delu Banata, gde ogranci šumovitih Karpata prelaze u Panonsku niziju, u dolini, leži Svetopretečev manastir Gore Mesićke, nazvan manastir Mesić, po istoimenom potoku koji izvire pod Crnim vrhom i protiče pored manastira. Hram manastira Mesića posvećen je rođenju Svetog Jovana Krstitelja (07.jul). Vekovima je bio muški, a 1952. godine postaje ženski manastir. Pri restauraciji hrama nakon Drugog svetskog rata došlo se do saznanja i zaključka da je najtačnije i najverodostojnije ono mišljenje koje zastupaju istoričari K. Fesler, G. Fejer i Pič da su manastir Mesić osnovali sledbenici Svetog Kirila i Metodija u 11.-om veku, a da je sveštenomonah Arsenije (Bogdanović) mogao samo da ga obnovi i duhovno ojača.
Na svodovima je podignuto osmostrano kube koje se preko padatira oslanja na četiri stuba. Spoljna polukružna i unutrašnja oltarska apsida oživljena je slepim nišama, dok je zapadna fasada-priprata bila ukrašena kolonetima i slepim arkadama na konsolama. Prvi sloj fresaka potiče iz 11.-og i 12.-og veka kada je manastir osnovan i izgrađen od strane učenika Svetog Kirila i Metodija.
Drugi sloj fresaka je iz 13.-og i 14.-og veka kada je sveštenomonah Arsenije obnovio manastir Mesić, dok je treći sloj iz perioda 1493.-1502. godine kada je manastir obnovljen od strane Svetih Despota Jovana Brankovića i njegove majke Angeline, koji se zbog toga i smatraju njegovim ktitorima.
Godine 1716. Turci su isterani iz Banata i oni prilikom svog povlačenja ponovo pale manastir Mesić, kaluđere ubijaju, a mlađe vode u ropstvo isto kao i kada su 1522. godine ušli u Banat.
Nakon Požarevačkog mira 1718. godine u manastir Mesić dolazi krušedolski jeromonah Mojsije Stefanović sa još nekoliko monaha. On je uz pomoć pravoslavnih hrišćana, ali i ruske carice Jelisavete Petrovne kod koje je lično išao da traži pomoć, obnovio veoma oštećen hram. Ruska carica je poslala pisanu gramatu kojom se zavetuje da će manastiru Mesiću svake godine davati 300 rubalja. Jeromonah Mojsije je iz Rusije doneo manastiru dosta knjiga, ikona, svetih utvara, litiju.
Obnovljeni manastir Mesić ponovo je stradao u ratu između Austrije i Turske 1738. godine, kada je opustošen, opljačkan i spaljen. Nakon ovoga iguman manastira Mojsije Stefanović 1743. godine ponovo obnavlja manastir i duhovni život bratstva. On je pronašao majstore zografe, pripadnike ikonopisačke škole koja je čuvala tradiciju vizantijskog živopisa. Ovi zografi, koji su se zvali Petar, Andrej i Jovan, završili su freskopis hrama 1743. godine u tzv. postvizantijskom stilu, što hramu daje posebnu vrednost.
Od redukcije manastira 1777. godine starešine manastira Mesića, kao najjačeg manastira, nose naziv arhimandrit, a prvi arhimandrit bio je Jovan Feldveri – Jovanović (1777-1785). Manastir od Turaka strada poslednji put 1788. godine i nakon toga arhimandrit Mojsije Vailijević sa bratstvom manastira 1792. donosi odluku da sredstvima manastira, prilogom vernika i pomoći episkopa vršačkog Josifa Jovanovića Šakabente popravi manastir spolja i iznutra, kao i da sazida novi konak. On nije doživeo celokupnu obnovu jer umire 1793, a radove su završili u vremenu od 1793. do 1798. godine nastojatelji i starešine koji su upravljali manastirom nakon njega.
Sadašnji konak manastira u neoklasičnom stilu gradio se od 1840. do 1846. godine za vreme episkopa Josifa Rajačića i arhimandrita Arsenija Jovanovića Šakabente, kako stoji zapisano na čelu trema.
Posle Drugog svetskog rata izvršene su dve restauracije (1947. i 1971. godine) i hram je vraćen u prvobitno stanje, odnosno koliko je bilo moguće, obnovljen je njegov vizantijski izgled. U to vreme pod krovom hrama pronađeno je jedno rukopisno Jevanđelje iz 16.-og veka koje svedoči o postojanju monaške škole pri manastiru u ranijim vekovima, u kojoj su se monasi bavili prepisivanjem sveštenih knjiga.
Od završetka Drugog svetskog rata novim otkrićima u arhitekturi, ornamentici, građevinskom materijalu i ikonografiji, manastir Mesić uvršten je u red najstarijih crkveno-kulturno istorijskih spomenika Jugoslavije i kao takav Rešenjem Zavoda za zaštitu spomenika kulture APV iz Novog Sada, stavljen pod zaštitu države 1946. godine.

http://www.to.vrsac.com/Page.aspx?Page=VerskeZajednice-KapelaSvKrsta&Lang=sr
http://spomenicikulture.mi.sanu.ac.rs/
http://www.to.vrsac.com/

Вршац

http://spomenicikulture.mi.sanu.ac.rs/
https://www.zzskpancevo.org/spomenici-kulture/